تیومێن

تیومن گەورەترین شارە و ناوەندی ئیداری ئۆبلاستەکانی تیومن لە ڕووسیایە, دەکەوێتە سەر ڕووباری تورا ٢٥٠٠ کیلۆمەتر لە ڕۆژهەڵاتی مۆسکۆ. تیومێن یەکەم شوێنی نیشتەجێبوونی ڕووسیا بوو لە سیبیریا. شارەکە لە ساڵی ١٥٨٦ بۆ پشتگیریکردنی فراوانبوونی بەرەو ڕۆژهەڵات لە ڕووسیا دامەزراوە, ئەو شارە وەک یەکێک لە گرنگترین ناوەندە پیشەسازی و ئابوورییەکان لە ڕۆژهەڵاتی شاخەکانی ئورال ماوەتەوە. تایومن دەکەوێتە شوێنی یەکگرتنی چەندین ڕێڕەوی بازرگانی گرنگ و بە دەستگەیشتنێکی ئاسان بە ڕێڕەوی ئاوی کەشتیوانی, بە خێرایی لە شارۆچکەیەکی بچووکی سەربازییەوە گەشەسەند بۆ شارێکی گەورەی بازرگانی و پیشەسازی. بەشی ناوەندی تیومنی کۆن چەندین بینای مێژوویی لە سەرانسەری مێژووی شارەکەدا دەپارێزێت. ئەمڕۆ تیومن ناوەندێکی بازرگانی گرنگە. Tyumen ناوەندی گواستنەوە و ناوەندی پیشەسازی Tyumen Oblast_ ناوچەیەکی دەوڵەمەند بە نەوتە کە هاوسنوورە لەگەڵ کازاخستان _وەک ماڵی زۆرێک لە کۆمپانیاکانی چالاک لە پیشەسازی نەوت و گاز لە ڕووسیا. جوگرافیا تایومن ڕووبەرێکی 235km2 ی هەیە. تایبەتمەندییە جوگرافییە سەرەکییەکەی بریتییە لە ڕووباری تورا کە لە باکووری ڕۆژئاواوە بۆ باشووری ڕۆژهەڵات شارەکە دەبڕێت. ڕووبارەکە لە خوارەوەی شارەکەدا بە کەشتییەکەدا دەڕوات. کەناری چەپی توراکە لافاوێکە کە بە گردە نەرم و چرچ و لۆچەکان دەورە دراوە. توراکە ڕووبارێکی قووڵە کە زەوییە تاڵاوەکانی بەرفراوانی تێدایە. ڕووبارەکە لە وەرزی توانەوەی بەفردا لە بەهاردا لافاو دەدات. بەزۆری لافاوی بەهار لە نیوەی دووەمی مانگی ئایاردا دەگاتە لوتکە, کاتێک ڕووبارەکە 8-10 هێندە فراوانتر دەبێت لە چاو وەرزی کەمی ئاوی کۆتایی هاوین. شارەکە لە لافاو دەپارێزرێت لەلایەن دایکەوە کە بەرگەی لافاو دەگرێت تا بەرزییەکەی ٨م. بەرزترین ئاستی ئاوی لافاو لە تیومن 9.15م بووە, کە لە ساڵی 1979 تۆمارکراوە. لەم دواییانەدا, لە ساڵی 2007, ئاستی ئاو 7.76 تۆمارکرا. لە بەهاری ٢٠٠٥دا, لافاوێک کە بەرزتر بوو لە هێمای ٨ ملیۆن گرینگ چاوەڕوان دەکرا, بەڵام دەرنەکەوت.